Dutch Word Order - Smartphones Page

Adjectives

openbaar vervoer		public transportation
de vrije wereld	2	the free world
gelijke rechten		equal rights

Adjectives very often have an -E ending. The most important exceptions are for 'het'-words in the singular after een ('a,') geen ('no, zero quantity') or no article, and adjectives ending in -EN.

het lange verhaal	the long story
een lang verhaal	a long story
(het) ijzeren ros	"iron horse" - bicycle (jocular)

Simple Sentences: Subject and Verb

Zij zingt		She sings
Hij rookt	2	He smokes
De trein vertrok	2	The train left
Varkens knorren		Pigs oink

In the simple present tense, English often uses the continuous; the Dutch continuous is less common.

De zon schijnt		The sun [shines] is shining
't Regent		It [rains] is raining

Adding a Complement

't Regende hard		It was raining hard
Hij is oud		He is old
Zij zingt mooi		She sings beautifully
't Water is koud		The water is cold
De appels zijn groen		The apples are green

Adding Objects

Hij schopt de bal		He kicks the ball
Ik hoor een vliegtuig		I hear a plane
Zij leest een boek		She is reading a book
Ik zei: "Nee."		I said: "No."

The Indirect Object

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

(geven 2),

(zeggen )

(vertellen )

Jan geeft Piet een boek Jan gives Piet a book Ik geef Marietje bloemen I'm giving flowers to Marietje Het geeft de mensen hoop It gives the people hope Ik vertel je de waarheid I'm telling you the truth

You can also put prepositions equivalent to English 'for' or 'to' with the indirect object - and then both Dutch and English place it after the direct object.

Jan geeft een boek aan Piet Jan gives a book to Piet Ik geef bloemen aan Marietje I'm giving flowers to Marietje Zij zingen een lied voor mij 2 They are singing a song for me Zeg 't niet tegen Piet 2 Don't [say it to] tell Piet

Combining Objects and Complements

Hij schopt de bal hard He kicks the ball hard Ik kende die mensen goed 2 I knew those people well Hij verfde het huis snel 2 He quickly painted the house, he painted the house quickly Hij verft het houten huis wit 2 He's painting the wooden house white

Unfortunately, sometimes the complement is placed before the object, and I don't see a pattern to formulate a rule. It may have to do with the article being definite or indefinite (de/the or een/a) but there seem to be exceptions. I can only offer the schrale troost 2 ['shallow consolation'] 'cold comfort' that the placement in English is also variable.

Hij speelt heel goed gitaar 2 He plays the guitar very well Hij drinkt snel een biertje 2 He is quickly drinking a beer, he quickly has a beer Hij bedacht snel een smoesje 2 3 He quickly [thought up] made up an excuse Hij vertelde ons snel een paar mopjes 2 He quickly told us a few jokes Hij maakte snel twee kistjes 2 3 He quickly built 2 small boxes

Hij berekende het verschil snel 2 He calculated the difference quickly Hij berekende snel het verschil 2 He quickly calculated the difference There is a slight difference in meaning in the last two examples. 'Hij berekende het verschil snel' is a stand-alone remark indicating the subject is a clever or competent person; while 'Hij berekende snel het verschil' implies 'he' is in a hurry and you expect another statement on why the rush or what 'he' did next.
In the examples above, only the similar 'Hij verfde het huis snel' can be turned around like that and still be good Dutch.

exception?  Honger maakt rauwe bonen zoet 2 3 Hunger makes raw beans [taste] sweet.

I moved the line below from the unexplained exception group above because 'goed'  is an adjective - though translated into English as the adverb 'well'

Je spreekt goed Nederlands 2 You speak Dutch well Hij spreekt goed Nederlands 2 3 He speaks Dutch well Hij spreekt geheel onverwacht toch heel goed Nederlands 2 3 4 He completely unexpectedly speaks Dutch very well

in case you were wondering:
Hij speelt op een dure gitaar 2 3 He plays an expensive guitar

Questions

Het is te laat	It's too late
Is het te laat?	Is it too late?
Je bent boos 2	You are angry
Ben je boos? 2 3	Are you angry?

Talking with friends and acquaintances, you'll use the informal 'je' or 'jij.' Do note that in the present tense for the second person singular (informal) the T is dropped when the verb is placed before the personal pronoun:

je bent 2	you are
ben je?	are you?

Ben je ziek?	Are you sick?
Ben je bang?	Are you afraid?
Was je moe?	Were you tired?

In English, turning around verb and object for question mode only works for 'to be' - other verbs add 'to do' but in Dutch it works for all verbs.

Heb je hoofdpijn? 2	Do you have a headache?
Heb je honger?	Are you hungry?
Heb je een auto?	Do you have a car?
Verveel je je?	Are you bored? >>
Ga jij? 2	[Go you?] Are you going? (like, to an event)

In speaking, the sentence melody changes to a higher pitch at the end:

Er is wat brood over. There is some bread left. Is er wat brood over? Is there any bread left? exaggerated:  Is er wat brood over?

Secondary Verbs at the End of the Sentence

Ik heb teveel gegeten I've eaten too much Ik heb een nieuwe fiets gekocht I've bought a new bicycle Jan heeft Piet een boek gegeven Jan has given Piet a book Jan heeft een boek aan Piet gegeven 2 Jan has given a book to Piet

Heb je lekker gegeten? Did you eat well, did you enjoy your meal? Ben je van de trap gevallen? Did you [fall off] fall down the stairs? (jocular remark about a very shorthaircut  ->>) Ben je wel eens in Denemarken geweest? Have you ever been to Denmark?

Heeft 't gisteren geregend? Did it rain yesterday? Gaat 't regenen? Is it going to rain? Gaat 't morgen regenen? 2 Is it going to rain tomorrow? Gaat 't morgen hard regenen? Is it going to rain hard tomorrow?

Dutch sometimes has a string of verb infinitves at the end of sentences, often starting with 'modal' verbs expressing possibility or necessity, like kunnen 'can,' mogen 2 'may' and moeten 2 'should, must' - but Dutch also has other auxiliary verbs that come with infinitives, like for instance laten '~to let, allow' and gaan 'to go, going to'

(Just some examples - full page)
Jullie moeten nog veel leren 2 3 You guys still have much to learn Ik wil gaan wandelen I want to go [walking] for a walk Ze wilde gaan zwemmen 2 3 She wanted to go swimming Ik heb moeten leren improviseren 2 I've had to learn [to improvise] improvisation Je kunt wel blijven eten 2 3 You may stay for dinner (or lunch) Je kunt nog even blijven liggen slow You can [remain lying down] stay in bed for a little longer 't Had erger kunnen zijn 2 It could have been worse

Ik heb een paar jaar pianoles gehad I have had piano lessons for a [couple of] few years Maar ik had beter gitaar kunnen leren spelen But it would have been better, it would have made more sense to have learned [how] to play the guitar

Ik had geschiedenis moeten gaan studeren I should have studied history (in college, at the university) Ik had schrijver willen worden, maar ik ben spreker geworden I wanted to be a writer, but I've become a speaker

Unlike in English, there is little difference between the simple past tense and the present perfect tense in Dutch.

Time and Place

Ik heb thuis gegeten I [have eaten] had dinner (lunch/breakfast) at home Ik was gisteren ziek I was sick yesterday, Yesterday I was sick Ik ga morgen bij m'n moeder eten I'll have dinner at my mother's house tomorrow Ik was gisteren bij de tandarts I was at the dentist yesterday Ik ga morgen naar de kapper [I'm going to the barber tomorrow] Tomorrow I'll get a haircut

In sentences with secondary verbs, 'place' can also be put at the end of the line.

Het heeft gisteren in Nederland geregend
Het heeft gisteren geregend in Nederland 2 Yesterday it rained in Holland

Ik ga overmorgen in Barneveld een schuur bouwen
Ik ga overmorgen een schuur bouwen in Barneveld The day after tomorrow I'm going to build a shed in Barneveld

The Indirect Object:
Ik gaf Piet gisteren in Assen een cadeau 2 Yesterday I gave Piet a present in Assen Ik gaf gisteren in Assen een cadeau aan Piet 2 Yesterday in Assen I gave a present to Piet

There is actually some freedom in the word order, but I recommend students to stick with the rules. Not every possible sequence is good Dutch, but the examples below are all O.K.

Ik heb gisteren in Assen een cadeau aan Piet gegeven 2
Ik heb gisteren in Assen een cadeau gegeven aan Piet 2 Yesterday in Assen I've given a present to Piet

Ik heb Piet gisteren in Assen een cadeau gegeven 2
Ik heb gisteren in Assen Piet een cadeau gegeven 2
Gisteren heb ik Piet in Assen een cadeau gegeven 2
Gisteren in Assen heb ik Piet een cadeau gegeven 'Yesterday in Assen I've given Piet a present' there are very small differences in emphasis, like in English

Negative Statements

'niet' 2

'geen'

De zon schijnt niet The sun is not shining Ik ben niet ziek 2 3 I am not sick Er is geen bewijs 2 3 There is no proof Er zijn geen bergen in Nederland There are no mountains in Holland Ik heb geen hoofdpijn I [have no headache] do not have a headache Ik wil geen feest 2 3 [I want no party] I don't want a party

Je kon niet ver zien [You couldn't see far] Visibility was low. Ik heb nog niet gegeten. I haven't eaten yet

Ik heb nog geen rollator [I have no walker yet] I still don't have a walker Ik heb nog niet gestemd I didn't vote yet, I have not voted yet

Commands, Recommendations and Suggestions: The Imperative

Luister! 2	Listen!
Zwijg! 2	Be silent! (Don't speak! Shut up!)
Schiet op! 2	Hurry!

Haal diep adem 2 Take a deep breath Neem de tweede weg rechts Take the second road to the right Schrijf je naam op een papiertje Write down your name on a piece of paper Kook de aardappels zeventien minuten Boil the potatoes for 17 minutes Doe geen domme dingen 2 3 [Do no stupid things] Don't do anything stupid

The rare plural imperative adds a T to the verb stem:

Zeg het voort 2
Zegt het voort 2 [Say it forth] - Pass on the message

Gaat heen en vermenigvuldigt U 2 Go forth and multiply [yourself]

The Passive Voice

zijn

door

Het huis werd door een raket getroffen The house was hit by a rocket Ik word geschopt door Jan I am kicked by John

Query Words

Wie? 2 Who?		Wat? What?		Waar? Where?
Wanneer? When?		Hoe? How?		Waarom? 2 Why?

Wie is de mooiste in het land? Who is the prettiest in the land? Sneeuwwitje is de mooiste in het land Snow White is the prettiest in the land

Wat zegt U? 2 What [do] did you say? (polite 'you')

Waar is de uitgang? Where is the exit? Hier is de ingang The entrance is here De uitgang is daar The exit is (over) there

Waar heeft U die tas gekocht? 2 Where did you buy that bag?

Wanneer kom je thuis? When are you coming home? When will you be home> Wanneer heb je voor het laatst een brief geschreven? When was the last time you wrote a letter?

Hoe is het weer? 2 How is the weather? ->>

Waarom ben je boos? Why are you angry? Waarom zijn de bananen krom? 2 Why are bananas not straight? (a rhetorical question)

In other contexts, the query words can have other meanings. See for instance the Disambiguation 'Waar' and Disambiguation 'Wat' pages.

Sentences Starting with Place, Time, or a Condition

Het is vaak bewolkt in Nederland It's often overcast in Holland In Nederland is het vaak bewolkt In Holland it's often overcast

Nederland werd een koninkrijk in 1813 Holland became a kingdom in 1813. In 1813 werd Nederland een koninkrijk In 1813 Holland became a kingdom

De Tachtigjarige Oorlog begon in 1568 The 80-Years War (The Dutch Revolt) started in 1568 In 1568 begon De Tachtigjarige Oorlog In 1568 the 80-Years War started

Je moet stil zijn You have to be quiet Als de muziek begint moet je stil zijn When the music starts you'll have to be quiet

Ik ben blij I'm happy Als de zon schijnt ben ik blij When the sun shines I'm happy

Ik word droevig I'm getting sad Als het regent word ik droevig When it rains I get sad

We gingen naar de nachtmis met Kerstmis We went to midnight mass at Christmas Met Kerstmis gingen we naar de nachtmis At Christmas we went to the midnight mass

Problematic Sub-Sentences ("Subordinate Clauses")

M'n vader was tweeëndertig toen de oorlog begon My Dad was 32 when the war started Toen de oorlog begon was m'n vader tweeëndertig When the war started, my Dad was 32

Simple 'condition' sub-sentences with just a subject and a verb follow the regular word order, but when an object and/or a complement are added, those are placed between the subject and the verb. To Dutch people this is entirely logical because isn't that the most important information?

The word order in a conditional sub-sentence:

Ik eet vis 2 I'm [eating] having fish Je moet wat drinken 2 You should drink something Als je vis eet moet je ook wat drinken 2 When you're having fish, you should also have something to drink

Het werd donker It [became] turned dark Toen het donker werd gingen we naar huis When it got dark we went home. We gingen naar huis toen het donker werd 2 We went home when it got dark

Het licht werd groen en we reden weg 2 The light turned green and we drove off Toen het licht groen werd reden we weg 2 When the light turned green we drove off - The example shows a way to avoid the problematic sentence structure.

Het is donker 2 It is dark Is het donker? 2 Is it dark? 's Nachts is het donker 2 At night it is dark Als het donker is ... When it is dark ...

Hij deed het werk snel 2 3 He [did] finished the work (the job) quickly Als je het werk snel doet krijg je meer geld 2 3 When you do the work quickly you'll get more money

The 'condition' sub-sentences usually start with words like

als if, when >>

omdat because >>

daar because >>

waar where >>

hoe how

wat what >>

alsof as if ->>

wie 2 (he/she) who

voordat 2 3 before

nadat 2 3 after

Ik begrijp 't niet I don't understand it (the how or why) Omdat ik 't niet begreep 2 3 Because I didn't understand it

Ik ben Nederlands in hart en nieren 2 3 [I am Dutch in heart and kidneys] I am a Dutchman through and through Omdat ik Nederlands ben Because I am Dutch

De plaats waar ik vandaan kom The [place] town where I'm from,
- My Home Town

Alsof er geen grotere problemen in de wereld zijn As if there are no [bigger] more serious problems in the world

Alsof ik met m'n ogen dicht achteruit liep 2 3 As if I was walking backward with (my) eyes closed

Wie zonder zonden is werpe de eerste steen 'Let him who is without sin throw the first stone'
(Jesus addressing the people who want to stone an adulterous woman - John 8:7 - 'werpe' is an old-fashioned imperative)

Voordat 't koud wordt Before it gets cold

Snij(d) de tomaten terwijl je de champignons bakt Cut up the tomatoes while you're baking the mushrooms

Most of the 'condition' words can also be query words, but the word order in the sub-sentence is not the same as in questions:

Wie is hij? 2 Who is he? Weet jij wie hij is? Do you know who he is?

Waar haalt Abraham de mosterd? 2 Where does Abraham get mustard? Hij weet waar Abraham de mosterd haalt 2 'He knows where Abraham gets mustard' - said of a knowledgeable person, but it can also be said ironically of a not-too-bright person

'Dat' ('that') Conjunction Sub-Sentences

When 'dat' ('that') is used as a conjuction (say that, think that, hope that etc.) the subsentence after it also puts the object and complement before the active verb. >>

Ze zeggen dat er niet genoeg tijd is They say there's not enough time Men zegt dat in Kentucky het gras blauw is 2 It is said that the grass is blue in Kentucky Kan 't zijn dat ik U ken? Could it be that I know you? (Have we met before?) Zeg dat 't niet zo is! Say it ain't so!

Ik had kunnen weten dat 't slecht zou aflopen 2 3 I could have known that it would end badly

Denk eraan dat de zomertijd dit weekend ingaat Keep in mind that the Daylight Saving Time starts this weekend

Hij zei dat ik het aan Jan moest geven 2 3 He said that I should give it to Jan, he told me to give it to Jan

The Position of The Active Verb

Het weerbericht zegt dat het morgen gaat regenen The weather report says it's going to rain tomorrow

Ik denk niet dat hij naar ons had willen luisteren 2 I don't think he would have [wanted to listen] listened to us

Er is geen reden waarom hij niet zou kunnen winnen There's no reason why he [shouldn't be able to] couldn't win

Unexplained Exception:
Als ik dat vragen mag If I may ask [that]

If there is a past participle in sentences of this kind, I usually place the working verb after it, at the end of the (sub)sentence, but it is not wrong to follow the general rule and place the working verb before the past participle.

Ik ben blij dat je gekomen bent 2 3 I'm glad that you have come

Zoals ik je misschien wel eens verteld heb ... 2 3 As I may have told you sometime ...

Ik wil precies weten wat er gebeurd is 2 3 I want to know exactly what happened

Ik ben blij dat je voor het examen geslaagd bent 2 I'm glad you passed the test

Ik was kwaad omdat ik weer voor m'n rijexamen gezakt was 2 I was angry because I had failed the driving test again

Ik zag op het nieuws dat er geen oplossing gevonden is I saw in the news that no solution has been found

Ik ben blij dat het goed is afgelopen I'm glad it ended well - endings

Splitting Verbs Re-Attaching

weggaan		to leave ['go away']
ik ga weg		I'm leaving
ik ging weg		I left
ik ben weggegaan		I have left
		- more

Now it gets weird ... similar to the complement moving from the end of the sentence to between the subject and the verb in the 'condition' and 'dat' sub-sentences, the preposition part of splitting compound verbs also moves to in front of the main verb part, and then re-attaches:

Ga je weg? 2 Are you leaving? Je gaat weg 2 You are leaving Doe je het licht uit als je weggaat? Will you turn off the light when you leave?

De zon ging onder 2 3 The sun went down Het werd donker It [became] got dark Toen de zon onderging werd het donker When the sun went down it got dark Ze gingen weg toen de zon onderging 2 They left when the sun went down

De bliksem sloeg in 2 Lightning hit Toen de bliksem insloeg ging het licht uit 2 When lightning hit, the light went out
Ik zag de sterren I saw the stars Toen het licht uitging zag ik de sterren 2 When the light went out I saw the stars Toen ik de sterren zag, begreep ik ... 2 When I saw the stars, I understood ...

't Zit ons niet mee 2 3 It's not going well, we're having a lot of trouble, luck seems against us Als 't meezit ... 2 If things go well, if we're lucky ... Als 't meezit is 't morgen klaar If things go well it will be ready tomorrow

De verwachte groei bleef uit 2 3 The expected growth didn't happen De fabriek werd weer gesloten 2 The factory was closed (again) Daar de verwachte groei uitbleef, werd de fabriek weer gesloten 2 Because the expected growth didn't materialize the factory was closed (again)

De zon komt op 2 The sun is rising
Het was alsof de zon om middernacht opkwam It was as if the sun came up at midnight

More Good Dutch Smartphone Pages

email - Copyright © Marco Schuffelen 2016.
All rights reserved. This material may not
be published, broadcast, rewritten,
redistributed, or hotlinked to.
Gij zult niet stelen 'Thou shalt not steal'